Waarom het goed is om af en toe alleen te zijn
29 september 2024
Heb je in drukke dagen zin om even alleen te zijn? Trek de deur achter je dicht, zet je telefoon op stil en kies er voor om alleen te zijn.
Voordat ik mijn verhaal begin, is het goed om te vertellen dat er waarschijnlijk maar weinig dingen zo gezond voor je zijn als een vaste relatie. Mensen die samenwonen of getrouwd zijn, leven gemiddeld een paar jaar langer dan alleenstaanden, zo blijkt uit onderzoek van het Institute of Education at University College London. Zelfs als ze roken. Bovendien worden mensen blij van een relatie. De Amerikaanse psychologen Roy Baumeister en Mark Leary schrijven dat toe aan de need to belong: een basale behoefte om langdurige verbintenissen aan te gaan met mensen op wie je kunt rekenen en met wie je vaak leuke dingen kunt doen.
Dit wetende mag ik bepaald niet klagen. Ik heb een partner die niet alleen mijn geliefde is, maar ook mijn beste maatje. Ik heb twee leuke kinderen. Fijne vrienden, leuke buren, een fietsgroepje. Eigenlijk is er altijd wel iemand in de buurt om iets mee te ondernemen en dat doe ik dan ook volop: kamperen, lopen in de duinen, naar het zwembad, naar de film, naar festivals en concerten, af en toe uit eten, sporten…
Al met al geven deze dingen me inderdaad best een fijn gevoel. Maar de laatste tijd merk ik dat het me soms te veel is. Ik ben vaak moe en heb minder zin in mensen om me heen. Natuurlijk onderneem ik heus weleens iets in mijn eentje (een stuk fietsen, thuis werken, in bad zitten – telt dat ook?), maar als je me nu zou vragen: wat wil je het liefst? Dan zou ik tegen mijn geliefde zeggen: neem jij de kinderen minimaal een week mee op vakantie en laat mij even alleen. Écht alleen, gewoon in thuis, met niets of niemand om rekening mee te houden.
Wat ik ga doen als ik alleen ben?
Geen idee. Misschien wel niks. Of jawel, diagonaal in het tweepersoonsbed, ’s ochtends lekker lang uitslapen, naar beneden gaan om koffie te maken en dan met een grote latte en de krant terug in bed. Wat ik vroeger ook altijd deed en waar ik altijd zo gelukkig van werd – toen ik hem nog niet kende… Toch heb ik dit nog nooit serieus aan hem voorgesteld. Op de een of andere manier komt dat er niet van. Ons gezin is iets wat we samen doen en ergens bemerk ik schuldgevoel bij de gedachte hem een week lang te laten opdraaien voor de zorg voor de kinderen.
Lees ook: weg met de stress in 2024
Op de vlucht voor emoties
Volgens psycholoog Carola Grutter zijn mijn gevoelens niet zo vreemd. In haar praktijk in Haarlem ontvangt ze wel vaker mensen die aanlopen tegen de grenzen van hun relatie en gezin. ‘Het is ook lastig, je kunt niet alles tegelijk’, vertelt zij. ‘Een partner en kinderen hebben brengt nu eenmaal een bepaalde vorm van onvrijheid met zich mee, maar dat betekent niet dat er niks mogelijk is. Je hebt zeker opties.’ Als je bij jezelf signaleert dat je misschien weleens wat meer tijd alleen zou willen doorbrengen, is het volgens Grutter belangrijk om je als eerste af te vragen waar je behoefte uit voortkomt om steeds onder de mensen te zijn. ‘Voor sommigen is het een soort vlucht: door altijd maar in gezelschap van anderen te zijn hoef je niet stil te staan bij wat er in jezelf omgaat.
Ik zie dat vaak bij jongeren, die hun agenda helemaal volplannen, omdat ze bang zijn wat het over hen zegt als ze een zaterdagavond alleen zitten. Maar ook bij mensen die misschien niet zo gelukkig zijn in hun huwelijk: door afleiding voel je je emoties daarover minder en kun je bij wijze van spreken doen alsof er helemaal geen probleem is.’
Verwachtingen van anderen
Het klinkt plausibel, maar beide situaties zijn voor mij eigenlijk niet herkenbaar. Een avond alleen zitten vind ik niet echt een probleem (ook de zaterdagavond niet, kom maar door!), en met mijn relatie is niets mis. Volgens mij heb ik gewoon heel veel meer tijd met mezelf nodig. Toevallig las ik laatst in de krant dat hoe intelligenter je bent, hoe minder behoefte je hebt aan ‘frequente socialisatie’ met vrienden (aldus recent onderzoek van de British Psychological Society onder 15.000 Britse mannen en vrouwen). Omdat sociale gezelligheid voor slimme mensen blijkbaar niet per se gelijkstaat aan bevrediging van behoeften.
Hoe graag ik mezelf ook tot die slimme mensen reken, Carola Grutter zegt: ‘Ik schat in dat jouw behoefte aan alleen zijn er vooral uit voortkomt dat je gevoelig bent voor de verwachtingen van anderen. Je vraagt je af of je nog wel aardig gevonden wordt als je nee zegt tegen dat verjaardagsfeestje, of als je je partner en kinderen laat weten dat je een week in je eentje op Schiermonnikoog wilt gaan kamperen.’ Bam, die is raak. ‘Vooral vrouwen hebben de neiging om verwachtingen van anderen vooraf al in te vullen’, gaat Grutter verder. ‘Terwijl dat misschien helemaal niet reëel is. Of misschien zijn die verwachtingen er wel bij anderen, maar krijg je door goed te onderbouwen waarom je iets wilt meer steun en begrip dan je in eerste instantie had gedacht.’
Lees ook: 1 x per week seks is genoeg
Alleen versus eenzaam
Goed, ik ben dus zo ver dat ik weet wat me tegenhoudt om meer tijd alleen door te brengen. Maar – heel eerlijk – die verwachtingen van anderen zijn niet het enige. Ook al lijkt het me nog zo fijn om een keer met mezelf te gaan eten in dat nieuwe vegan restaurant (mijn geliefde moet daar niets van hebben) of een wijntje te drinken in die hippe wijnbar (mijn geliefde drinkt liever bier), in de praktijk is de drempel voor dit soort dingen toch net te hoog. Grutter: ‘Veel mensen associëren alleen uitgaan met ‘sneu’. Het kan ook inderdaad best zo zijn dat je bekeken wordt als je in je eentje in een restaurant zit.
Alleen zijn wordt nogal eens verward met eenzaamheid, maar die twee dingen zijn zeker niet hetzelfde. Eenzaamheid is een gevoel van gemis, je niet verbonden voelen. Je mist een hechte, emotionele band met anderen. Alleen kunnen zijn is eerder een kunst. Als je alleen kunt zijn en je daar goed bij voelt, ben je nooit meer eenzaam.’ De Britse psychiater Anthony Storr betoogde dat trouwens al in jaren tachtig: hij stelde zelfs dat relaties zwaar overrated zijn. Volgens hem is het wel prettig voor mensen om contact te hebben met anderen, maar is het daarnaast heel belangrijk dat ze regelmatig alleen zijn, omdat juist dan allerlei creatieve talenten tot bloei kunnen komen. Wie goed alleen kan zijn, aldus Storr, kan een zeer gelukkig leven leiden en grote hoogten bereiken op creatief gebied. In zijn boek Solitude: A Return to the Self beschrijft hij om zijn standpunt te onderbouwen een aantal grote denkers en kunstenaars die alleen leefden, zoals Isaac Newton, Ludwig Wittgenstein en Richard Strauss.
Lees ook: de man van Marja heeft asperger
Opeens moet ik denken aan mijn beste vriend Sjoerd, die al een paar maanden lang helemaal in zijn uppie langs de oostkust van de Verenigde Staten aan het reizen is. Op de fiets, met een tentje en minimale bagage. Ik heb contact met hem via Facebook, maar ook weer niet zo heel vaak. Toch voel ik verbinding en is hij regelmatig in mijn gedachten, en ik denk te weten dat dat wederzijds is. Sinds hij alleen reizen maakt, voelt hij zich gelukkiger, zegt hij. Het lijkt er zelfs op dat hij eraan verslaafd is geraakt: zodra hij terug is van een reis begint hij alweer met kijken waar de volgende naartoe gaat.
Voel jij je wel eenzaam? Met deze tips pak je het eenzame gevoel aan.
Kleine stappen
Nu hoef ik natuurlijk niet meteen óók zo’n stoere reis te maken, of te gaan leven als een kluizenaar zoals Newton. Ik heb tenslotte wel jonge kinderen en ik houd van mijn geliefde en mijn vrienden. Grutter: ‘Inderdaad is kleine stappen nemen een goede manier om te wennen aan meer tijd alleen. Vind je uit eten gaan nog een brug te ver, begin dan eens met lunch of een kop koffie, en neem wat te lezen mee. Neem een middag vrij en ga een stuk wandelen in je eentje. En heb je er moeite mee om op zaterdagavond alleen thuis te zijn, probeer dan eens een donderdagavond. Je zult zien, naarmate je vaker alleen bent, leer je vanzelf om beter te luisteren naar je gevoel. Uiteindelijk gaat het niet om wat anderen van je vinden, maar om wat jij nodig hebt en wat voor jou van belang is.’
Goed, mijn plan voor de komende week ziet er als volgt uit. Maandagmiddag een stuk wandelen. Donderdagavond naar de bioscoop (want daar is het toch donker en bovendien heb je bij een film eigenlijk helemaal geen gezelschap nodig). Tijdens mijn reizen met de trein verplicht uit het raam kijken met mijn telefoon uit. En vrijdagavond het volgende tegen mijn geliefde zeggen: ‘Ik zou graag een weekje alleen op Schiermonnikoog willen gaan kamperen. Wat vind je ervan?’
Tip van de redactie
Christine Wilding helpt je in Vergroot je zelfvertrouwen naar een beter zelfbeeld en een gelukkiger leven. Ze leert je over je onzekerheid heen te komen en negatieve gedachten te beperken. Aan de hand van de bewezen effectieve cognitieve gedragstherapie biedt dit boek 5 praktische stappen die jou helpen om je dagelijkse leven en gedachten te veranderen.
Vergroot je zelfvertrouwen
Tekst: Annemiek de Gier | Beeld: GettyImages
