ADHD bij kinderen: hoe herken je het en wat kun je als ouder doen?

Tekst: Denise Delgado

2 maart 2025

Veel kinderen zijn energiek en actief. Het is niet altijd eenvoudig om hiermee om te gaan. Misschien twijfelt u of u iets verkeerd doet, of merkt u dat het gedrag van uw kind u gespannen of geïrriteerd maakt. Past dit wel bij de leeftijd of is er misschien sprake van ADHD?

Veel ouders vragen zich af of hun kind misschien ADHD heeft wanneer ze merken dat hun zoon of dochter voortdurend in beweging is, moeite heeft met concentratie of impulsief gedrag vertoont. Maar hoe wordt ADHD eigenlijk ontdekt? Wat zijn de eerste signalen en hoe wordt de diagnose gesteld? En misschien wel de belangrijkste vraag: hoe ga je als ouder om met een kind met ADHD, zonder dat het ten koste gaat van een zo normaal mogelijke jeugd?

De eerste tekenen van ADHD

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, oftewel een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. De eerste signalen kunnen al op jonge leeftijd zichtbaar zijn, vaak vanaf een jaar of drie. De meest voorkomende kenmerken zijn:

• Moeite met stilzitten en constant in beweging zijn.
• Snel afgeleid worden en moeite hebben om zich te concentreren.
• Impulsief gedrag, zoals roepen in de klas, anderen onderbreken of zonder na te denken handelen.
• Problemen met het volgen van instructies of het afmaken van taken.
• Emotionele uitbarstingen en moeite met het reguleren van gevoelens.

Hoewel deze kenmerken bij veel jonge kinderen voorkomen, worden ze bij kinderen met ADHD in extreme mate waargenomen en beïnvloeden ze het dagelijks functioneren.

Hoe wordt ADHD vastgesteld?

De diagnose ADHD wordt niet zomaar gesteld. Ouders, leerkrachten en andere betrokkenen signaleren vaak eerst dat een kind meer moeite heeft met bepaalde situaties dan leeftijdsgenootjes. Als ouder kun je hierover in gesprek gaan met de huisarts of het consultatiebureau. Vervolgens kan een specialist, zoals een kinderpsycholoog of psychiater, een onderzoek uitvoeren. Dit gebeurt meestal aan de hand van:

• Gesprekken met ouders, leerkrachten en het kind zelf.
• Observaties van het gedrag in verschillende omgevingen.
• Vragenlijsten en tests om de mate van aandachtstekort en hyperactiviteit te meten.

Een officiële diagnose wordt pas gesteld als het gedrag structureel aanwezig is en het dagelijks leven beïnvloedt.

Lees ook: Oversteken gevaarlijk voor kids met ADHD

Wat kun je als ouder doen?

Het opvoeden van een kind met ADHD kan een uitdaging zijn, maar er zijn verschillende manieren om hier goed mee om te gaan:

• Structuur en duidelijkheid: Kinderen met ADHD gedijen goed bij een vaste routine en duidelijke verwachtingen. Dit helpt hen om overzicht te houden.
  Voorbeeld: Maak een dagplanning met pictogrammen of kleuren, zodat je kind in één oogopslag ziet wat er die dag gebeurt. Hang deze op een zichtbare plek, zoals de koelkast.
• Korte en duidelijke instructies: Geef één opdracht tegelijk en houd deze eenvoudig.
  Voorbeeld: Zeg: “Ruim je speelgoed op” in plaats van “Ruim je kamer op en daarna kun je je pyjama aantrekken”. Wacht tot de eerste taak is afgerond voordat je de volgende opdracht geeft.
• Bewegingsmogelijkheden bieden: Laat je kind regelmatig bewegen, bijvoorbeeld door sport of korte pauzes in te bouwen tijdens huiswerk.
  Voorbeeld: Zet een timer en laat je kind na 20 minuten huiswerk maken 5 minuten springen op een trampoline of een rondje rennen in de tuin.
• Positieve bekrachtiging: Beloon goed gedrag met complimenten of een klein beloningssysteem.
  Voorbeeld: Geef een sticker voor elke taak die meteen wordt gedaan. Bij vijf stickers mag je kind zelf een activiteit kiezen, zoals samen een spelletje spelen.
• Samenwerken met school: Bespreek met de leerkracht hoe je kind het beste ondersteund kan worden in de klas.
  Voorbeeld: Spreek af dat je kind extra beweging krijgt, bijvoorbeeld door hem of haar klusjes te laten doen zoals het schoolbord vegen of even te helpen bij het uitdelen van spullen.

Behandeling: medicatie of afwachten?

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk voor ADHD, afhankelijk van de ernst en de behoeften van het kind:

• Gedragstherapie: Een veelgebruikte methode waarbij kinderen leren om beter met hun impulsen om te gaan.
• Medicatie: In sommige gevallen wordt medicatie zoals methylfenidaat (Ritalin) voorgeschreven om hyperactiviteit en aandachtsproblemen te verminderen.
• Coaching en ouderbegeleiding: Ouders kunnen leren hoe ze beter om kunnen gaan met de uitdagingen die ADHD met zich meebrengt.

Sommige kinderen groeien (deels) over ADHD heen, vooral als het voornamelijk gaat om hyperactiviteit. Andere symptomen, zoals moeite met plannen en concentreren, kunnen echter blijven bestaan in mildere vorm. Afwachten zonder ondersteuning is daarom niet altijd de beste optie. Heeft u interesse in een screeningsinstrument? Dan kan dat vanaf 4 jaar. Hiervoor maakt u gebruik van de ADHD-vragenlijst. Klik hier voor meer informatie.

Lees ook: Dit zijn 5 klachten van mensen met ADD

Wat als het je als ouder teveel wordt?

Veel ouders voelen zich uitgeput door de constante energie en aandacht die een kind met ADHD vraagt. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en hulp te vragen als dat nodig is. Denk aan:

• Hulp van familie of vrienden: Vraag af en toe om oppas zodat je zelf even tot rust kunt komen.
• Ondersteuning vanuit school: Bespreek met de leerkracht hoe de school kan helpen.
• Professionele begeleiding: Een oudertraining of coaching kan helpen om beter om te gaan met de uitdagingen.
• Consistente aanpak binnen het gezin: In een tweeoudergezin helpt het als beide ouders zich aan dezelfde structuur en regels houden, zodat het kind niet gedesoriënteerd raakt.

Lees ook: Wat zet jij in de broodtrommel van je kind?

ADHD kan een grote invloed hebben op het leven van een kind en zijn of haar omgeving. Gelukkig zijn er veel manieren om hiermee om te gaan, zodat je kind dezelfde kansen en ervaringen heeft als andere kinderen. Het belangrijkste is om als ouder geduldig te blijven, je kind te ondersteunen en samen te werken met professionals. Je kent je kind het beste, maar sta ook open voor adviezen van anderen om de best mogelijke aanpak te vinden. Met de juiste begeleiding kan een kind met ADHD zich optimaal ontwikkelen en gelukkig opgroeien.

Leuk om te weten!

Kinderen met ADHD hebben veel mooie eigenschappen. Ze zijn creatief, empathisch, vindingrijk en vaak sterk in het bedenken van oplossingen. Hun energie stimuleert beweging en hun gevoel voor humor zorgt voor vrolijke momenten. Dankzij hun unieke kijk op de wereld komen ze regelmatig met vernieuwende ideeën.

BEELD: GETTY IMAGES
BRON: BALANS DIGITAAL, THUISARTS.NL, NEDERLANDS CENTRUM JEUGDGEZONDHEID