Leven met hypochondrie: Hoe ga je met deze gezondheidsangst om?

Tekst: Denise Delgado

5 april 2025

Hypochondrie, of gezondheidsangst, is de constante bezorgdheid over de gezondheid, zelfs bij onschuldige symptomen. Een klein kwaaltje, zoals een bobbeltje of hoofdpijn, kan al leiden tot de overtuiging dat er iets ernstigs mis is. Deze angst kan het dagelijks leven verstoren. Santé dook dieper in dit onderwerp om te begrijpen hoe deze angst zich ontwikkelt en hoe buitenstaanders reageren.

Voorbeelden van gezondheidsangst zijn niet alleen de constante bezorgdheid over een bobbel, maar ook de obsessie over kleine pijntjes die geïnterpreteerd worden als tekenen van ernstige ziekten, zoals kanker of hartproblemen. Mensen met deze aandoening hebben vaak de neiging om te veel medische informatie op internet te zoeken, wat de angst kan verergeren. Het voortdurend checken van de lichaamstemperatuur of het bezoeken van verschillende artsen zonder duidelijke medische reden, is ook typisch voor mensen met gezondheidsangst. Deze angst kan het dagelijks leven belemmeren, wat leidt tot stress, vermijdingsgedrag en zelfs sociale isolatie.

Hoe ontstaat hypochondrie?

Er is niet één duidelijke oorzaak van hypochondrie, maar verschillende factoren kunnen een rol spelen. Ten eerste kunnen opvoeding en ervaringen invloed hebben: hoe iemand is opgevoed en wat iemand in het verleden heeft meegemaakt, kan bepalend zijn voor hoe iemand met angst en lichamelijke klachten omgaat. Ook blijkt dat sommige mensen gevoeliger zijn voor angst dan anderen, hoewel we niet precies weten waarom dat zo is. Verder speelt erfelijkheid een rol, omdat angstklachten vaker in sommige families voorkomen. Hoewel deze factoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van hypochondrie, is het vaak een combinatie van invloeden die de klachten veroorzaken.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Lees ook: 7 dingen die je niet moet zeggen tegen iemand met een angststoornis

Onbegrip

Voor buitenstaanders is het vaak moeilijk te begrijpen waarom iemand zich zo zorgen maakt over een onbeduidende afwijking. Terwijl de persoon met gezondheidsangst zich wanhopig probeert gerust te stellen, kunnen vrienden en familie soms afwijzend reageren, met opmerkingen zoals ‘maak je niet druk’ of ‘je overdrijft’. Deze reacties kunnen de angst juist versterken, omdat de persoon zich niet begrepen voelt. Het is belangrijk om te realiseren dat hypochondrie een serieuze aandoening is die gevoeligheid en begrip vereist van vrienden en familie, in plaats van kritiek of bagatellisering.

Buitenstaanders kunnen het beste geduldig blijven en niet proberen de angst weg te praten of te veroordelen. Ze kunnen ook helpen door de persoon te herinneren aan de vooruitgang die is geboekt, bijvoorbeeld door positieve stappen in therapie of het zoeken van medische hulp. Het is belangrijk te onthouden dat de angst echt is voor de persoon die het ervaart, ook al lijkt het niet altijd even logisch. Het bieden van geruststelling, begrip en praktische steun kan een groot verschil maken in het omgaan met gezondheidsangst.

Angstklachten bij hypochondrie

Op momenten dat u erg angstig bent, kunt u verschillende lichamelijke klachten ervaren. U kunt hartkloppingen krijgen, beginnen te zweten, koude rillingen voelen, of duizelig en beverig zijn. Het kan ook moeilijker worden om te ademen of kunt u een vervelend gevoel op de borst ervaren. Soms voelen handen of voeten tintelen of lijkt het alsof ze niet meer goed functioneren. Andere klachten kunnen een droge mond, misselijkheid, maagklachten, overgeven of diarree zijn. Hoofdpijn, rood worden of zelfs flauwvallen kunnen eveneens voorkomen. Het gevoel van niet meer goed weten wie u bent of waar u bent, kan ook opduiken, net als de angst om de controle te verliezen, gek te worden of zelfs dood te gaan. Deze lichamelijke klachten kunnen de angst versterken, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat: de angst roept klachten op, die de angst verder aanwakkeren.

Invloed op dagelijks leven

Gezondheidsangst kan sterk invloed hebben op het dagelijks leven, maar met de juiste behandeling, zoals therapie of soms medicatie, kan iemand leren omgaan met deze angst. Het is belangrijk dat zowel de persoon met gezondheidsangst als hun omgeving begrip tonen en steun bieden. Een nuttige stap is om angstige momenten op te schrijven in een dagboek. Dit helpt niet alleen om patronen in de angsten te herkennen, maar ook om inzicht te krijgen in de gedachten die de angst versterken. Wanneer je angstig bent, vraag jezelf dan af wat er in je lichaam gebeurt: merk je bijvoorbeeld zweten, hartkloppingen of een snel kloppend hart? Wat denk je op dat moment? Is het altijd direct de conclusie dat je een ernstige ziekte hebt? Het kan helpen om deze gedachten kritisch te bekijken en na te gaan of ze daadwerkelijk gerechtvaardigd zijn.

Positieve gedachten

Het is ook belangrijk om negatieve gedachten om te buigen naar positieve. Wanneer je bang bent dat iets ernstigs aan de hand is, probeer dan een onschadelijke oorzaak te bedenken voor de symptomen die je ervaart. Dit kan helpen om de angst te verlichten en te voorkomen dat je jezelf verder verliest in zorgen. Zo kun je langzaam leren om je angst onder controle te krijgen en je beter te voelen.

Als je last hebt van gezondheidsangst, kan het nuttig zijn om jezelf bewust te maken van de gedachten die je hebt wanneer je symptomen opmerkt. Probeer rationeel na te denken en vraag jezelf af of je zorgen wel gerechtvaardigd zijn. Het praten over deze angsten met vrienden of familieleden kan helpen om steun te krijgen en om niet te blijven hangen in de angst. Voor buitenstaanders is het belangrijk om geduldig en begripvol te reageren, zonder de angst te minimaliseren. Een praktijkondersteuner of een psycholoog kun je ook helpen als dat nodig is. Jouw huisarts kan je doorsturen.

BEELD: GETTY IMAGES
Bronnen: GGZ Nederland, Thuisarts, Trimbos-instituut