Je galblaas: wat doet die precies?
23 januari 2024
De galblaas, meestal gaan we pas kijken wat het precies is wanneer we er last van hebben. Daarom bereiden we je in dit artikel alvast voor.
Grote kans dat je niet zo stilstaat bij de functie van je galblaas en galwegen. Tot je klachten krijgt, zoals galstenen. Wat doet je galblaas eigenlijk en wat kun je doen om dit orgaan in topconditie te houden? En wat kun je beter laten?
Wat doet je galblaas precies?
De galblaas is een peervormig orgaan dat rechtsboven in je buik ligt en zo’n 8 tot 10 centimeter groot is. Het ligt onder én achter je lever, en zit vast aan de onderzijde van je lever. Sophie Gray, MDL-arts in opleiding bij Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem: “De functie van je galblaas is om gal op te slaan. Dat gal wordt eerst in de lever aangemaakt en gaat vervolgens via de galwegen naar de galblaas. Als er na het eten van een vetrijke maaltijd vet in de maag en de twaalfvingerige darm komt, knijpt de galblaas samen. Op die manier wordt er gal uitgescheiden in de dunne darm, om deze vetten te kunnen verteren. In je spijsverteringsstelsel speelt je galblaas dus een belangrijke rol bij het verteren van (vetrijke) voeding.”
Gal bestaat uit een mengsel van water, cholesterol, galzouten en bilirubine. Die laatste heeft een sterk gele kleur.
In principe kun je prima leven zonder galblaas. Gray: “Dat komt doordat je lever gewoon gal blijft aanmaken, dat direct naar de dunne darmen kan gaan. Je hebt alleen geen opslagfunctie meer. Wanneer de galblaas is verwijderd, kunnen mensen soms wat minder goed tegen vet eten en kunnen ze last krijgen van diarree. Deze klachten verminderen meestal snel doordat het lichaam zich aanpast aan de nieuwe situatie.”
Lees ook: Pijn in je middenrif? Dit kan het zijn
Wat zijn galstenen?
Het meest voorkomende galblaasprobleem is galstenen. Als er minder vocht in gal zit, wordt deze vloeistof dikker.
Er kunnen dan harde stukken ontstaan. Doordat de galblaas regelmatig samenknijpt, veranderen deze stukken in stenen: galstenen. Er zijn vermoedens dat galstenen ontstaan als er steeds wat gal in de galblaas achterblijft na het samen- knijpen. Daardoor wordt die ‘stilstaande’ gal steeds dikker en harder. Sommige galstenen zijn heel klein, andere zo groot als een knikker. Galstenen kunnen je galwegen blokkeren, waardoor zich te veel gal in de galblaas ophoopt en er te weinig in de darmen terechtkomt.
Hoe weet je of je galstenen hebt?
Galstenen kunnen jarenlang in de galblaas zitten zonder dat je er iets van merkt. Sterker nog: heel veel mensen hebben eigenlijk galstenen, zonder dat ze het weten. Vaak krijg je pas klachten als een galsteen vastzit in een van de galwegen. Je kunt dan ontkleurde ontlasting krijgen, doordat gal door de verstopping niet meer in de darm komt. Je ontlasting verliest zijn bruine kleur en wordt beige-grijs. En vet eten wordt door het gebrek aan voldoende gal niet goed verteerd, waardoor er meer vet in je ontlasting zit. Geelzucht is een ander symptoom, daarbij worden je huid en oogwit geel. Dit komt doordat gal zich in de lever opstapelt door de verstopping.
Galsteenaanval
Gray: “Ook kun je zeer hevige pijnaanvallen krijgen: ‘koliekpijnen’ in de rechterbovenbuik. Soms gaan de galwegen of de galblaas zelf ontsteken, waarbij je meer continue pijn hebt met daarbij algehele malaise, koorts, misselijkheid en/of braken”, legt Gray uit. Bij een acute ontsteking krijg je hoge koorts, misselijkheid en hevige pijn. Bij een chronische ontsteking kun je ook last krijgen van een gele huid. Vaak wordt er een echo gemaakt om te controleren of er galstenen zijn, met soms een aanvullende MRI-scan. Geven de galstenen geen klachten, dan is er geen behandeling nodig. Anders zijn pijnstillers nodig.
Bij een galsteenaanval kan de galsteen opeens loskomen, waarna deze in je darm terechtkomt en verdwijnt in je ontlasting. Daarmee verdwijnt ook de pijn. Blijven de klachten, dan kan de galsteen via de darm worden weggehaald. Heb je vaker last van galstenen, dan is het een optie om de galblaas te laten verwijderen. Bij galblaasontsteking is antibiotica soms voldoende, maar veel vaker is ook hier een galblaasverwijderende operatie nodig.
Hoe kun je je galblaas in topconditie houden?
“Je hebt niet heel veel invloed op je galblaas, maar het helpt wel om gezond te eten en overgewicht te voorkomen”, aldus Gray. Want hoewel het niet helemaal duidelijk is waarom je last kunt krijgen van galstenen, lijkt overgewicht in elk geval een risicofactor. Bij mensen met overgewicht komen gal- stenen 3 tot 4 keer zoveel voor als bij mensen met een gezond gewicht. Ook te snel gewicht verliezen wordt gelinkt met galstenen. Bij beide risicofactoren lijkt cholesterol een rol te spelen. Bij mensen met overgewicht en mensen die in korte tijd veel zijn afgevallen, zit er in verhouding meer cholesterol in de gal, waardoor zich sneller klonten kunnen vormen. Daarom wordt bij overgewicht geadviseerd om maximaal 1,5 kilo lichaams- gewicht per week te verliezen en ten minste 7 gram vet per dag te blijven eten.
Ook vrouwelijke hormonen en het gebruik van de anticonceptiepil kunnen ertoe leiden dat de aanmaak van cholesterol in de lever toeneemt, waardoor de samenstelling van gal wordt verstoord. Vrouwen hebben dus vaker last van galstenen dan mannen. Ook bij een zwangerschap is de kans hoger, door- dat het transport van gal vertraagd is door hormonale veranderingen. Tot slot komt het in sommige families vaker voor.
Zijn er voedingsmiddelen die je wel of juist niet moet eten?
Vroeger werd bij galstenen een vetarm en licht verteerbaar dieet zonder prikkelende gerechten geadviseerd, maar het nut van een dergelijk dieet is nooit aangetoond en wordt daarom ook niet meer geadviseerd door artsen. Tegenwoordig is het advies ‘gewoon’ om gezond en gevarieerd te eten. Heb je galstenen en merk je dat je klachten krijgt van bepaalde voedingsmiddelen, probeer die dan zo veel mogelijk te vermijden. Zo kunnen sommige mensen met galstenen klachten ervaren na het eten van eieren, chocolade of zeer vette voedingsmiddelen als gefrituurd eten, en na het drinken van koffie of alcohol. Bij gevoeligheid voor galstenen wordt daarnaast vaak geadviseerd om je maaltijden goed over de dag te verdelen. Zo blijft de galvloeistof in de galblaas in beweging, waardoor de kans op het ‘stilstaan’ en indikken van gal kleiner wordt.
Tip van de redactie:
Als het microbioom van de darmen goed gevoed is en goed contact onderhoudt met het brein, staat het aan de basis van een gezond leven. Een verstoorde darm-breinconnectie daarentegen kan het immuunsysteem van slag brengen en leiden tot ziekten. Dit boek bespreekt praktische tips op basis van medisch en voedingsonderzoek en ervaringen met psychotherapie. Voor meer informatie klik op onderstaande button.
De darm-breinconnectie
TEKST MARA RUIJTER
BEELD GETTY IMAGES
