Dossier: leven volgens je cyclus

14 januari 2020

Een kort lontje als je ongesteld moet worden, is normaal. Dus kun je er maar beter rekening mee houden. In dit dossier lees je alles over de trend om je leven in te delen volgens de verschillende fasen in je cyclus.

De menstruatiecyclus

Je herinnert je vast nog wel de dag dat je voor het eerst ongesteld werd. Grote kans dat dat ergens tussen je twaalfde en zestiende was. Een moment dat vaak dubbele gevoelens oproept: schaamte, maar ook trots. Je hormoonhuishouding is dusdanig op gang gebracht, dat je vruchtbaar bent, maar moet je daar nu blij mee zijn of niet? “Elke cyclus begint met je menstruatie, die ongeveer een week kan duren”, vertelt gynaecoloog en menstruatie-specialist Marlies Bongers. “Tijdens je menstruatie wordt het slijmvlies aan de binnenkant van je baarmoeder afgestoten, dat gepaard gaat met bloedingen. Vlak na je menstruatie begint het slijmvlies weer aan te groeien. Halverwege de cyclus is dat proces voltooid, waarna de eisprong plaatsvindt. Sommige vrouwen ervaren dat als een pijntje in hun buik, anderen voelen een heftige steek, maar er zijn ook vrouwen die de eisprong niet voelen.”

Rond de eisprong zijn er ongeveer vier dagen waarop je bevrucht kunt worden. Bongers: “In de dagen daarna verdikt het slijmvlies zich verder met voedingsstoffen, voor het geval dat er een bevruchte eicel wil innestelen. Is er na twee weken geen zwangerschap, dan ploft het kaartenhuis in elkaar en wordt het slijmvlies weer afgestoten: je wordt ongesteld. Zo gebeurt dat steeds opnieuw.”

Lees ook: ‘Zo ziet je leven volgens je cyclus eruit‘

Stemmingswisselingen

Veel vrouwen voelen zich in de eerste week na hun menstruatie het lekkerst. Ze zijn energiek, vrolijk en fit. Dan volgt de eisprong en slaat hun stemming langzaam om. Naarmate de menstruatie dichterbij komt, worden ze knorriger en zitten ze minder lekker in hun vel. Vervolgens worden ze ongesteld en denken ze: verrek, dat was het! En worden ze weer opgewekt. “Dit geldt natuurlijk niet voor iedereen, maar het gaat voor veel vrouwen wel op”, zegt Bongers. “We denken dat dit te maken heeft met de aanmaak van hormonen.” 

Hormonen worden in je hersenen aangemaakt door de hypofyse, een bol orgaantje. Vlak bij de hypofyse zit de amygdala, een amandelvormige structuur die betrokken is bij het aansturen en verwerken van je emoties. Doordat de hypofyse en amygdala buren zijn, ontstaat er kruisbestuiving tussen die twee. Die zorgt ervoor dat je je zonder aanwijsbare reden soms opeens rot of juist happy kunt voelen.

Ups and downs

De hormonen die tijdens je cyclus de meeste invloed hebben, zijn oestrogeen, progesteron en testosteron. “Nadat je je menstruatie hebt gehad, gaat de hoeveelheid oestrogeen in je lichaam geleidelijk omhoog”, legt hormoontherapeut Francisca van den Berg uit. “Halverwege je cyclus is er een piek in de hoeveelheid oestrogeen, waardoor de eisprong plaatsvindt. Ook stijgt in deze periode het gehalte testosteron flink, dat aanhoudt zolang je vruchtbare periode duurt. Daarna keldert zowel het testosteronlevel als de hoeveelheid oestrogeen, terwijl het level progesteron juist toeneemt. In de vierde week zakt het oestrogeengehalte nog verder naar beneden en schiet de progesteron omlaag.”

Iedere vrouw reageert weer anders op hormonen, maar over het algemeen heeft oestrogeen de reputatie dat het zorgt voor een positief gevoel. In de weken dat je oestrogeengehalte stijgt, krijg je meer energie, ben je optimistisch en kun je beter omgaan met stress. Je hebt het idee dat je de hele wereld aankunt. Het hormoon testosteron, dat rondom de eisprong even omhoogschiet, zorgt ervoor dat je zin krijgt in seks. Progesteron, het hormoon dat daarna om de hoek komt kijken, is eigenlijk de tegenhanger van oestrogeen. Het maakt je lomer, huiselijker en prikkelbaarder, wat kan verklaren waarom je je in de week na je eisprong wat minder prettig kunt voelen.

Je humeur bereikt meestal een dieptepunt in de week voordat je menstrueert. Dat komt enerzijds door de hormonen in je lichaam, of eigenlijk: het gebrek eraan. In de vierde week van je cyclus is zowel het gehalte oestrogeen als de hoeveelheid progesteron in je lijf tot een ultimate low gezakt. “Dat kan ervoor zorgen dat je je chagrijnig, neerslachtig, vermoeid en vervelend voelt”, zegt lichaamstherapeut en cycluscoach Anke Verhagen. Oftewel: je hebt het bekende korte lontje. Maar niet alleen de schommelende hormonen spelen ons parten.

Gynaecoloog en auteur Christiane Northrup schrijft in haar boek De overgang als kracht dat vrouwen zich in hun vruchtbare periode onbewust vaak liever, toegankelijker, aanhankelijker en aardiger voordoen dan ze zijn, omdat dat de kans op voortplanting vergroot. Is de kans op een zwangerschap verkeken, dan hoef je geen toneelstukje meer op te voeren en kun je gewoon weer jezelf zijn. Volgens haar verklaart dat ook waarom vrouwen tijdens de zwangerschap vaak wat feller zijn en meer op hun strepen staan dan hun omgeving van ze gewend is.

Lees ook: ‘Weetjes over je cyclus‘

Uit de taboesfeer

Lange tijd werd de menstruatie gezien als iets wat bij het leven hoort. Niet zeuren, gewoon doorgaan. “Er was weinig oog voor de impact die de menstruatie en alles wat daarbij hoort op je leven kan hebben”, zegt Marlies Bongers. “Vrouwen hebben daar ook nooit echt over gepraat. Dat is aan het veranderen. Je ziet dat er de laatste jaren steeds meer oog is voor de belasting van de cyclus en wat dat doet met het dagelijks leven van vrouwen.”

Bongers vindt het heel positief dat de menstruatiecyclus uit de taboesfeer wordt gehaald, want te veel vrouwen tobben nog steeds in hun eentje. “Vrouwen kennen alleen hun eigen menstruatie, dus ze weten niet wat normaal is en wat niet. Als je veel pijnklachten hebt, is het goed om daarover te praten. Met vriendinnen of met een professional. Wie weet is er een relatief simpele oplossing om je voortaan wat beter te voelen. Menstrueren is de gewoonste zaak van de wereld, dus daar mogen we het best wat vaker over hebben.”

Leven volgens je cyclus

De groeiende aandacht voor de menstruatie-cyclus zorgt ook voor nieuwe inzichten. Een van de nieuwe trends is leven volgens je cyclus. Marlies Bongers: “Dat houdt in dat je voor jezelf bekijkt wat je ‘goede’ en je ‘slechte’ weken zijn. Als je weet dat je in de derde week van je cyclus beduidend minder energie hebt dan in je eerste week, is het misschien handig om dan even geen belangrijke werkprojecten in te plannen. Accepteer dat het in die derde of vierde week soms wat minder lekker gaat dan in de eerste twee weken. Anders blijf je vechten tegen iets waarop je toch maar weinig grip hebt.”

Wil je meer volgens je cyclus gaan leven, dan kan het helpen om eens voor jezelf op te schrijven wanneer je je happy voelt en wanneer niet. Wanneer voel je je energiek, op welke momenten van de maand ben je blij, in welke week gaat het soms wat minder soepel? “Als je weet wat de impact van je cyclus is op je leven, kun je aanpassingen doorvoeren om ervoor te zorgen dat het allemaal wat makkelijker wordt”, zegt Bongers. “In de ene week verzet je nu eenmaal wat makkelijker werk, in de andere week heb je juist zin om met vriendinnen af te spreken, in weer een andere week lig je het liefst met een dekentje op de bank. Als je daar rekening mee houdt, maak je je leven voor jezelf een stuk leuker.”

Leestip

De cyclus strategie van acupuncturist Maisie Hill. Zij gelooft dat je moet samenwerken met je hormonen in plaats van ze te beschouwen als een ‘vrouwenprobleem’. In haar boek legt ze uit hoe je in elk stadium van je cyclus het beste uit jezelf kunt halen en wat je kunt doen als je hormonale disbalans ervaart.

Bron: Santé januari 2020, tekst: Fleur Baxmeier