Ik kijk niet boos, dat is mijn bitchy resting face

11 augustus 2015

The bitchy resting face (soms resting bitch face genoemd) is weer in opspraak geraakt. Krijg je regelmatig van wildvreemden te horen dat je moet lachen? Dan heb je waarschijnlijk ook last van dit fenomeen.

De bitchy resting face kwam weer in opspraak door deze column uit de NY Times.

Wat is een bitchy resting face?
Bitchy resting face: als je gezicht er in ruststand boos of emotieloos uitziet.

Het hele BRF-fenomeen begon als een grap: de Amerikaanse schrijver en comédienne Taylor Orci maakte een parodiërend filmpje op commercials voor pseudomedische kwaaltjes, getiteld bitchy resting face. De video is inmiddels miljoenen keren bekeken en een hoop Amerikaanse sterren bekenden last te hebben van deze ‘kwaal’.

Dat neemt niet weg dat sommige gelaatstrekken je nukkig, boos of bitchy  kunnen laten lijken, terwijl je dat helemaal niet bent. Dat onderkennen ook plastisch chirurgen, die operatieve oplossingen proberen te bieden voor dit ‘probleem’: in Noord-Korea is de smile lift een opkomende trend; een lift van de mondhoeken naar boven, met een permanente glimlach als effect. En ook in Nederland gaan duizenden vrouwen onder het mes voor een vriendelijker uitstraling.

Erik Laban, plastisch chirurg bij de Velthuis Kliniek, legt uit waarom de ene vrouw norser kijkt dan de andere: 'Vaak hebben deze vrouwen wat sterkere lijnen om hun mond, of hun bovenoogleden hangen wat. Vrouwen die weinig pigment in hun ogen hebben fronsen vaak ook meer, ze knijpen met hun ogen om het licht tegen te houden. En in het algemeen heeft ouderdom effect op je uitstraling. Het gezicht gaat wat meer hangen.'

Om dit op te lossen, kiezen zijn cliënten voor een bovenooglidcorrectie, botox of een facelift. Veruit de meeste vrouwen gaan voor een andere, minder ingrijpende oplossing: ze zetten een  nepglimlach op hun gezicht. De neuroloog Guillaume-Benjamin Duchenne ontdekte al in de vorige eeuw dat maar twintig procent van alle glimlachen oprecht is. Hij ontdekte dat mensen niet alleen de spier van hun mondhoeken gebruiken, maar ook de circulaire oogspier. Een fake smile is zo af te lezen aan de ogen en toch zetten we allemaal regelmatig een nepglimlach op. Immers: lachen is de norm.

Die norm blijkt vooral voor vrouwen van toepassing. Uit onderzoek van Yale-professor en psycholoog Marianne LaFrance blijkt dat vrouwen veel vaker lachen dan mannen, vooral als ze weten dat iemand naar ze kijkt. Dezelfde onderzoeker constateert ook dat vrouwen harder worden afgerekend op een norse of lege blik, met de opmerking ‘kijk eens wat vrolijker’ als resultaat.

Ook Agneta Fischer, emotieonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, ziet een groot verschil tussen mannen en vrouwen. 'Vrouwen moeten warm en zacht zijn, daar hoort een glimlach bij. Mannen moeten juist een serieus gezicht trekken en dominantie uitstralen, met zware lage wenkbrauwen en een geprononceerde kaaklijn.'

Maar waar komt het ideaal van een vriendelijk vrouwengezicht vandaan?
Sommige wetenschappers stellen dat vrouwen van nature empathischer zijn en hun emoties meer tonen, waardoor ze vaker lachen. Dat wordt ondersteund door een onderzoek, waaruit blijkt dat de mondhoekspieren bij vrouwen langer zijn dan bij mannen; een echt vrouwengezicht laat dus haar
emoties zien. Een andere verklaring is dat glimlachen een uiting is van onderdanigheid. Deze theorie heeft wortels in de evolutionaire psychologie: onder primaten laten vrouwtjesapen veel vaker hun ontblote boventanden zien dan mannetjesapen.

Wat de oorzaak ook is: vrouwen die niet zo vaak lachen of een norse uitstraling hebben krijgen het vaak voor hun kiezen. 'Kijk eens niet zo boos.' Maar echte vrienden en echte mannen laten zich niet afschrikken door een bitchy resting face, toch?

Dit is een bewerking van een artikel van Esma Linnemann uit het maartnummer van Santé, jaargang 2014.