Dit gebeurt er tijdens de overgang in je hoofd

2 januari 2024

Je verliest niet alleen je vruchtbaarheid, maar ook in je hoofd gebeurt er van alles tijdens de overgang. Sandra van Leeuwen, Orthomoleculair Adviseur en gespecialiseerd in de overgang, vertelt je hoe het zit en geeft tips hoe je het natuurlijk proces van veroudering kunt ondersteunen.

Laatst omschreef ik een bankje voor een huis als ‘iets van hout, waarop je kunt zitten’. Steeds vaker betrap ik mezelf er op dat het makkelijker is een schaar aan te duiden als ‘iets waarmee je kunt knippen’ en een eettafel als ‘iets met vier poten van hout waaraan je kunt eten’. Raak ik op mijn 46e dement? Dit is wat je moet weten over de overgang.

Zeker niet. Maar als je dit herkent, ben je misschien benieuwd wat er dan wél aan de hand is. Niets om je zorgen over te maken! Het is je hormoonhuishouding die op zoek is naar een nieuwe balans.

Onze ‘vrouwelijke’ hersenen

Wetenschappelijk gezien bestaat er niet zoiets als ‘vrouwelijke hersenen’. Lisa Mosconi, een Amerikaanse neurowetenschapper, legt uit dat de architectuur van de hersenen bij mannen en vrouwen gelijk is, maar dat de functionaliteit onderling verschilt. Dit gebeurt al voor onze geboorte en ontwikkelt zich verder wanneer vrouwen door hun omgeving worden gevormd en als ze bijvoorbeeld zwanger raken en een kind krijgen. In de fase van de overgang maken de hersenen nog eens zo’n grote verandering mee en zelfs dat is te zien op een hersenscan.

Mosconi heeft er ontelbare gemaakt en daarmee heft ze kunnen aantonen dat het verouderingsproces bij vrouwen anders is dan bij mannen. Op een hersenscan van een vrouw van 43 jaar is nog een hoog energielevel van de hersenen te zien. Als er na zeven jaar (in de menopauze) een nieuwe scan wordt gemaakt, zien we een afname van het energieniveau van de hersenen van wel 30 procent.

Soortgelijke scans bij mannen tonen dit niet.

Wat is hier aan de hand?

De grootste impact heeft de daling van oestrogeen naarmate we ouder worden. Dit hormoon is betrokken bij een aantal belangrijke functies in de hersenen, waaronder de energieproductie. Het biedt ook support aan ons immuunsysteem. Maar als het minder wordt aangemaakt, vindt er ook een daling van de energie van de hersenen plaats, waardoor ze sneller verouderen.

Symptomen van de overgang

We associëren de overgang vaak alleen met het verliezen van onze vruchtbaarheid. Maar als we het hebben over overgangsklachten als opvliegers, nachtelijk zweten, slapeloosheid, mist in het hoofd, geheugenproblemen; dan zijn dit allemaal symptomen die niet ontstaan in de eierstokken, maar in onze hersenen. Vrouwen klagen en verzinnen dit dus niet, het gebeurt echt!

Cijfers in beeld

De hersenen van vrouwen worden dus op een andere manier ouder dan bij mannen en dit zien we vooral als we in de overgang terechtkomen. Niet om paniek te zaaien, maar dit zijn de cijfers over de gevolgen, omdat het goed is de verschillen te erkennen:

• Vrouwen hebben twee keer meer kans op overspannenheid of een depressie dan mannen.

• Vrouwen hebben tot wel vier keer meer kans op migraines en hoofdpijnen dan mannen.

• Vrouwen hebben een grotere kans om gediagnosticeerd te worden met een auto- immuunziekte dan mannen. Dit is inclusief ziektes die de hersenen aanvallen, zoals MS.

• En last but not least: van alle mensen met Alzheimer is tweederde vrouw.

Hoe beschermen we onze hersenen?

De drie belangrijkste factoren waar je zelf invloed op hebt zijn:

• Dieet
• Beweging
• Stressreductie

Dieet

Allereerst: water! Onze hersenen bestaan voor 80 procent uit water. 2 tot 4 procent minder vocht in de hersenen kan al leiden tot sufheid, duizeligheid, geheugenverlies en concentratieproblemen. Blijf dus gehydrateerd en start je dag met twee glazen lauw water.

Wat je eet, voedt niet alleen je lichaam, maar ook je hersenen. Wetenschappers hebben gezien dat een meer mediterraan dieet voor ons voordelen op gezondheidsniveau biedt. Dat komt wellicht door de fyto-oestrogenen die erin zitten. Het oestrogeen dat in een plant aanwezig is heeft namelijk een soortgelijk effect op het hormoonsysteem als ons lichaamseigen oestrogeen.

Soja is rijk aan fyto-oestrogenen. Het roept echter vaak (allergische) reacties op bij westerse vrouwen en daarom is het niet aan te raden om het in grote hoeveelheden tot je te nemen. Andere voeding die rijk is aan fyto-oestrogenen zijn sesamzaad, linzen, kikkererwten, gedroogde abrikozen en pure chocola.

Beweging

Bewegen hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Bijvoorbeeld een halfuurtje wandelen (in de natuur) per dag is genoeg. Kies in ieder geval altijd een vorm van beweging die bij je past, zodat het makkelijk is om hiervoor regelmatig tijd vrij te maken in je agenda.

Stressreductie

Misschien ben je inmiddels gewend aan het feit dat je altijd moe bent. Het is echter niet normaal. Sta eens stil bij waar die vermoeidheid vandaan komt. Met andere woorden: wat geeft je zo veel stress dat je er uitgeput van raakt? Is het werk (maak je te lange dagen) of zijn het bepaalde relaties die alleen nog maar energie kosten en niets meer geven? Neem je voldoende tijd om goed voor jezelf te zorgen of ligt de aandacht vaker bij iemand anders? Wanneer je helder in kaart hebt wat je stress geeft, is de vervolgstap natuurlijk om dit aan te pakken.

Je zult zien dat als je goed voor je hersenen zorgt, dat een positief effect heeft op je algehele gezondheid en klachten als bijvoorbeeld hoofdpijn en slechte focus vermindert of zelfs wegneemt.

Tekst: Sandra van Leeuwen, beeld: GettyImages

Tip van de redactie

Fitbit Versa3 smartwatch